نقش تغذیه سالم در پیشگیری و حتی درمان سرطان تایید شده است. شیوه زندگی و عادتهای تغذیه سهم مهمی در بروز سرطان دارد به طوری که درصد زیادی از موارد سرطان با تغذیه نامناسب ارتباط دارد. تغذیه از چندین جهت با سرطان ارتباط دارد:

تغذیه با کالری بالا زمینه سرطان را فراهم می آورد:

ارتباط چاقی و اضافه وزن با افزایش احتمال ابتال به چندین نوع سرطان مشخص شده است که از جمله در زنان یائسه(، سرطان رحم، سرطان مری و سرطان آنها سرطان پستان)خصوصا روده بزرگ است. همچنین در مورد سرطان پستان، ارتباط بین کاهش وزن و کاهش خطر ابتال به سرطان در مطالعات مشخص شده است و افراد دچار اضافه وزن یا چاقی تشویق میشوند تا وزن خود را کم کنند. بنابراین یکی از اقدامات اصلی کاهش مصرف مواد قندی و چربیهای اشباع شده است که میزان زیادی از کالری دارند و مقدار کمی مواد مغذی به بدن میرسانند. همچنین الزم است مواد غذایی مانند غذاهای سرخ کرده، کیک، آبنبات، بیسکویت، شربتها و نوشیدنیهای شیرین نیز محدود شود چراکه لفظ کمچرب یا بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آنها نیست و در حقیقت کیکها، بیسکويیتها و سایر موادغذایی کمچربی همچنان سرشار از کالری هستند.

برخی از انواع مواد غذایی زمینه سرطان را فراهم و برخی دیگر احتمال سرطان را کم می کنند:

علاوه بر ميزان کل كالري دریافتی در روز، ميزان مصرفميوه ها و سبزيجات تازه، نوع و مقدار پروتئينهاي غذایي، سهم چربيهاي اشباع(مانند روغنهاي جامد و چربي منابع حيواني) و چربيهاي غيراشباع (مانند روغنهاي گياهي مثل روغن زيتون و كانوال)نیز از عوامل غذایي هستند كه ميتوانند در كاهش و يا افزايش بروز بيماري سرطان مؤثر باشند.

نوع آماده کردن مواد غذایی با سرطان ارتباط دارد:

سوزاندن یا زغال شدگی گوشت باعث ایجاد مواد سرطان زا می شود. اگر هم روش کباب کردن را انتخاب کردید، نگذارید گوشت حرارت خیلی بالایی بگیرد و سوخته شود. به جای سرخ کردن غذا از روش های سالم مانند آب پزکردن و بخار پزکردن استفاده کنید. بنابراين براي پیشگیری و مقابله صحیح با اين بيماري، آشنایی با موادغذایی الزم است تا هر فردی بداند چه غذاهایي بخورد و از خوردن چه غذاهایي پرهیز کند.

از رژیم غذایی غنی از مواد گیاهی استفاده کنید. گیاهان دارای چربی کمتر، فیبر بیشتر و مواد مغذی ضد سرطان هستند که به تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان کمک میکنند به همین دلیل بیشتر غذاهای گیاهی ضدسرطان هستند.

بهتر است حداقل دو سوم مواد غذایی مصرفی در هر وعده، گیاهی و حداکثر یک سوم مواد غذایی حیوانی باشد. در عین حال باید بین میزان فعالیت بدنی و کالری مصرفی، تعادل و توازن برقرار باشد. بشقاب غذایی که حداقل دو سوم آن با غالت سبوس دار، سبزیجات، لوبیا یا میوه پر شده است و حداکثر یک سوم آن فرآوردههای لبنی، ماهی یا گوشت باشد، برای این منظور کمک کننده است.

روزانه 5 بار یا بیشتر سبزیجات و میوه های متنوع مصرف کنید. استفاده از میوه و سبزیجات در هر وعدة غذایی و میانوعده ها مفید است. مصرف سبزیجات سرخ شده را محدود کنید و از آب میوه و سبزیجات خالص استفاده کنید. سعی کنید مواد غذایی را به طور کامل یعنی نزدیک به شکل اصلی خود مصرف کنید. بعنوان مثال به جای نوشیدن یک لیوان آب سیب، یک سیب بخورید.

حداقل بعضی از میوه ها و سبزیجات را به صورت خام مصرف کنید. در هنگام پخت سبزیجات، از مقدار کمی آب استفاده کنید. پخت بیش از حد سبزی باعث از بین رفتن بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی موجود در آن می شود. تمام میوه ها و سبزیجات را بشویید. شستشو تمام سموم و آفت کشها از بین نمی برد، اما آن را کاهش میدهد.

برای اینکه غذاهای گیاهی را درهر وعده رژیم غذایی خود داشته باشید، راهنمای ساده زیر کمک کننده است: صبحانه:میوه ها و آجیل را به غالت صبحانه (بلغور یا جو دو سر) اضافه کنید.

ناهار: یک بشقاب بزرگ سالاد را با لوبیا، نخود فرنگی و یا دیگر حبوبات مورد علاقه تهیه کنید. ساندویچ از نان کامل سبوس دار که با کاهو، گوجه فرنگی و دیگر سبزیجات) هویج، کلم رنده شده و یک قطعه میوه( پر شده مصرف نمایید. میان وعده: میوه های تازه و سبزیجات مصرف کنید و وقتی به خارج از منزل میروید موز و سیب همراه خود داشته باشید. از سبزیجات خام مانند هویج، کرفس، خیار و فلفل مصرف کنید. از آجیل و دانه ها و میوه های خشک شده مصرف نمایید.

شام: سبزیجات تازه را به همراه برنج و یا ماکارونی مصرف کنید. سیب زمینی پخته را با کلم بروکلی، ماست و سبزیجات کمی سرخ شده مصرف نمایید. هنگام مصرف ماکارونی به جای استفاده از سس خامه از سس گوجه با روغن زیتون استفاده کنید.

دسر: به جای استفاده از دسر چرب از میوه استفاده کنید.

در رژیم غذایی خود، فیبر کافی در نظر بگیرید. فیبر بخشی از غالت، میوه ها، و سبزیجات است که بدن نمیتواند آن را هضم کند. انواع فیبرها شامل فیبرهای محلول و نامحلول است. فیبرها موجب کاهش کلسترول خون و کاهش بروز بیماری‌‌های قلبی میشوند و نقش کلیدی در حفظ سالمت دستگاه گوارش ایفا میکنند و باعث میشوند ترکیبات سرطانزا قبل از ایجاد آسیب همراه با مواد غذایی در حال حرکت، از طریق دستگاه گوارش خارج شوند. فیبر به میزان زیادی در غالت سبوسدار ) جو دو سر، ذرت بو داده، برنج قهوهای، غالت و گندم کامل(، حبوبات )عدس، لوبیا، لپه، نخود، نخود فرنگی(، میوهها )تمشک، سیب، گالبی، توت فرنگی، موز، زغال اخته، انبه، زردآلو، مرکبات، میوه های خشک، آلو، کشمش( و سبزیجات ) اسفناج، سبزیجات برگدار سبز تیره، نخود فرنگی، کنگر فرنگی، ذرت، هویج، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، سیب زمینی( وجود دارد. توصیه هایی برای چگونگی اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی:
از برنج قهوهای به جای برنج سفید استفاده کنید.
 نان سبوس دار را به جای نان سفید جایگزین کنید.
ذرت بو داده به جای چیپس سیب زمینی مصرف کنید.
 میوه های تازه مانند گالبی، موز یا سیب )با پوست( بخورید.
 از خوردن هویج تازه و کرفس، به جای چیپس لذت ببرد.
از لوبیا به جای گوشت چرخ کرده و همبرگر استفاده کنید.

مصرف گوشت قرمز و گوشتهای فرآوری شده را محدود کنید. گوشت فاقد فیبر و دیگر مواد مغذی ضد سرطان است و اغلب سطوح بسیار باالیی از چربیهای اشباع شده در آن وجود دارد. اکثر مردم گوشت را بیشتر از میزان مورد نیاز و ضروری مصرف میکنند. شما میتوانید با کاهش مصرف محصوالت حیوانی و انتخاب محصوالت پروتئینی سالم، خطر ابتال به  سرطان را کاهش دهید. بعضی مطالعات رابطه مصرف زیاد گوشت فرآوری شده و سرطانهای روده بزرگ، راست روده و معده را نشان داده اند. این رابطه ممکن است با نیتریت مرتبط باشد که برای حفظ رنگ و جلوگیری از رشد باکتریها به سوسیس، کالباس و همبرگر اضافه میشود. مصرف گوشتهای فرآوری شده و گوشتهایی که به روشهایی مانند نمک سود کردن و دودی کردن نگهداری میشوند موجب تماس با مواد مضر و سرطانزا میشود.
‌‌برش‌‌های نازکتر و با مقدار کمتر گوشت را انتخاب کنید. بهتر است مقدار کلذگوشت رژیم غذایی را به کمتر از پانزده درصد از کل کالری مورد نیاز روزانه کاهش دهید.
از گوشت آبپز یا کبابی به جای گوشت سرخ شده استفاده کنید.
گوشت کم چرب مانند ماهی، مرغ یا بوقلمون را انتخاب کنید.
لوبیا و دیگر منابع پروتئین گیاهی را به وعده های غذایی خود اضافه کنید.
از گوشت فرآوری شده مانند هات داگ، سوسیس و کالباس دوری کنید.

چربی را از رژیم غذایی خود حذف نکنید. حذف کامل چربی از برنامه غذایی منطقی نیست چراکه برخی از انواع چربیها بدن را در برابر سرطان، محافظت میکنند. بنابراین الزم است از چربیهای مناسب به میزان متعادل استفاده کرد. چربیهای اشباع شده و چربیهای ترانس برای سالمتی مضر هستند. چربیهای اشباع شده روغنهایی است که در دمای اتاق به صورت جامد هستند و عمدتا در محصوالت حیوانی مانند گوشت قرمز، محصوالت لبنی و تخم مرغ یافت میشود. اما چربیهای اشباع نشده که از منابع گیاهی تولید میشوند و در دمای اتاق مایع هستند، خطر ابتال به سرطان را کاهش میدهند. منابع سرشار از چربیهای اشباع نشده شامل روغن زیتون، روغن کانوال، آجیل و آوکادو است. همچنین اسیدهای چرب امگا3- که در سالمت قلب و مغز نیز تاثیر دارند در این گروه قرار میگیرند. منابع خوب امگا 3 عبارتند از: ماهی قزل آال، ماهی تن و برخی دانهها. توصیه هایی برای انتخاب چربیهای مفید:
استفاده از مواد غذایی حاوی چربیهای اشباع مثل گوشت قرمز، کره و تخم مرغ را کاهش دهید.
روغن زیتون و یا روغن کانوال جایگزین خوبی برای روغن نباتی در پخت غذاهاست.
آجیل و دانه ها مثل گردو، بادام، تخمه کدو، فندق و دانه کنجد به ساالد، سوپ و یا غذاهای دیگر اضافه کنید.

ماهی قزل آلا، ساردین، شاه ماهی یا ماهی سفید را در رژیم غذایی هفتگی خود قرار دهید.
مواد تشکیل دهنده بر روی برچسب های مواد غذایی را بررسی و از مصرف مواد غذایی که با روغن های هیدروژنه و یا نیمه هیدروژنه تهیه شده است، اجتناب کنید.
هنگام تمیزکردن گوشت و یا خوردن آن چربی را از گوشت جدا کنید.
 محصوالت لبنی بدون چربی و تخم مرغ که با اسیدهای چرب امگا3- غنی شده است را انتخاب کنید.
مصرف فست فود، غذاهای سرخ شده و غذاهای بسته بندی شده مانند چیپس سیب زمینی، شیرینی جات، بیسکویت، سیب زمینی سرخ کرده که چربی ترانس باالیی دارند، را محدود کنید.
 الکل ننوشید.
الکل علت شناخته شده در بروز تعداد زیادی از سرطانهاست )سرطان دهان، حلق، حنجره، مری، کبد، روده و پستان(. ترکیب الکل و سیگار خطر بروز برخی از سرطانها را بسیار بیشتر میکند. مصرف مداوم توصیه میشود که حتی مقادیر اندک الکل در زنان با خطر بروز سرطان پستان مرتبط است. لذا اکیدا به خصوص زنان با احتمال باالتر خطر سرطان پستان(از جمله زنانی که سابقه خانوادگی دارند)، الکل مصرف نکنند.

چه مواد غذایی از سرطان پیشگیری می کنند؟
بعضی مواد غذایی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و فرد را در برابر سرطان محافظت میکنند. در این قسمت ابتدا به مواد مغذی موجود در غذاها اشاره می کنیم سپس به انواع مواد غذایی که دارای اثر پیشگیری کننده هستند می پردازیم. ابتدا مواد مغذی:

آنتی اکسیدانها موادی هستند که مانع از آسیب سلولها و بافتها میشوند و میتوانند از بروز تغییرات سلولهای بدخیم جلوگیری کنند. میوه و سبزی بهترین منابع آنتیاکسیدانهایی مانند بتا کاروتن )رنگدانههای گیاهی(، ویتامین C، ویتامین E و سلنیوم هستند. بهترین راه تامین مواد آنتی اکسیدان استفاده از میوه و سبزیجات تازه است نه مصرف مکملها و ویتامینها.

ویتامین A و بتاکاروتن، که ویتامین آ هم در منابعغذایی گیاهی و هم حیوانی وجود دارد و بتاکاروتن نوعی آنتیاکسیدان مرتبط با ویتامین آ است. این ویتامین برای حفظ سلامتی بافتها ضروری بوده و خطر سرطان را کاهش میدهد. گرچه خوردن سبزیهای برگ سبز و زرد و میوههای رنگی حاوی بتاکاروتن )اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو، طالبی، کدو تنبل و انبه( میتواند کمک کننده باشد از مصرف مکمله ای بتاکاروتن به مقدار زیاد باید خودداری کرد چراکه مصرف بیش از اندازه آن خطرناک و مضر است.