اشعه فرابنفش خورشید و مضرات آن برای سلامت پوست و چشم
با آغاز فصل تابستان و افزایش شدت تابش نور خورشید، یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی برای سلامت انسان، اشعه فرابنفش خورشید (UV) است. این نوع اشعه که بخشی از طیف نوری خورشید محسوب می‌شود، در مقادیر بالا می‌تواند به‌طور مستقیم به پوست، چشم، و سیستم ایمنی آسیب برساند. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، اشعه فرابنفش در دسته‌ی مواد سرطان‌زا برای انسان طبقه‌بندی می‌شود و نقش مهمی در بروز انواع سرطان‌های پوستی دارد.
انواع اشعه فرابنفش خورشید
نور خورشید از چند نوع اشعه تشکیل شده است، اما دو نوع از آن‌ها اثرات بیولوژیکی خطرناکی بر بدن انسان دارند:
-
UVA: این نوع اشعه با طول موج بلندتر، به عمق پوست نفوذ می‌کند و عامل اصلی در پیری زودرس پوست، ایجاد چروک و لک‌های پوستی است. اشعه UVA همچنین می‌تواند موجب تغییرات ژنتیکی در سلول‌های پوستی شود و در بروز برخی سرطان‌ها نقش داشته باشد.
-
UVB: با طول موج کوتاه‌تر، UVB بیشتر در لایه‌های سطحی پوست جذب می‌شود و نقش اصلی را در آفتاب‌سوختگی ایفا می‌کند. این نوع اشعه به DNA سلول‌ها آسیب می‌زند و زمینه‌ساز جهش‌های سرطانی است، به‌ویژه سرطان‌های غیرملانوما مانند سلول پایه‌ای و سنگفرشی.
مضرات اشعه فرابنفش برای سلامت
مطالعات گسترده‌ای در سطح جهانی، از جمله توسط WHO، نشان داده‌اند که تماس بیش‌ازحد با اشعه فرابنفش می‌تواند به پیامدهای زیر منجر شود:
1. سرطان‌های پوستی
قرارگیری مداوم در معرض UV یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به انواع سرطان پوست، از جمله ملانوما است که می‌تواند بسیار تهاجمی و کشنده باشد.
2. پیری زودرس پوست
اشعه UVA با تخریب ساختار کلاژن و الاستین، موجب افتادگی، چین‌وچروک و لک‌های پوستی می‌شود.
3. آسیب‌های چشمی
تماس طولانی‌مدت با نور شدید خورشید بدون محافظت می‌تواند باعث ایجاد آب مروارید، التهاب قرنیه (فتوکراتیت) و حتی ملانوما در چشم شود.
4. تضعیف سیستم ایمنی
پرتوهای UV می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و توان مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌ها را کاهش دهند.
چگونه از خود در برابر اشعه فرابنفش محافظت کنیم؟
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نور خورشید، به‌ویژه در مناطقی با شاخص UV بالا، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:
ستفاده از ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بیشتر، حداقل ۱۵ دقیقه قبل از خروج از خانه و تجدید هر ۲ ساعت یک‌بار
پوشیدن لباس‌های پوشیده، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی با فیلتر UV
اجتناب از حضور مستقیم در نور خورشید در ساعات اوج تابش (بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر)
قرار گرفتن در سایه یا استفاده از چتر در فضای باز
مراقبت ویژه از کودکان و سالمندان که پوست حساس‌تری دارند
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
برخی افراد بیشتر در معرض آسیب‌های ناشی از اشعه فرابنفش قرار دارند، از جمله:
افرادی با پوست روشن و موی بور یا قرمز
کسانی که سابقه آفتاب‌سوختگی یا سرطان پوست دارند
افرادی که در ارتفاعات یا مناطق استوایی زندگی می‌کنند
کودکان، سالمندان و بیماران با نقص سیستم ایمنی
اشعه فرابنفش خورشید یک خطر پنهان اما جدی برای سلامت عمومی است که می‌تواند با آسیب به پوست، چشم و سیستم ایمنی، پیامدهای بلندمدت و گاه جبران‌ناپذیر ایجاد کند. با رعایت توصیه‌های ساده و مؤثر محافظتی، می‌توان از مضرات این اشعه جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را در روزهای آفتابی حفظ نمود.
برای مشاهده منبع مقاله کلیک نمایید.
جدید ترین اخبار پزشکی
کشف علت حساسیت دندان به سرما
ژن درمانی کلوتو: کلید جوانی و سلامت در دوران پیری
تشخیص زودهنگام بیماری پارکینسون
