یک مطالعه جامع تحقیقات اخیر در حوزه علوم اعصاب و چشم‌پزشکی نشان می‌دهد که معاینه شبکیه چشم می‌تواند به عنوان یک روش غیرتهاجمی، دقیق و مقرون‌به‌صرفه برای تشخیص زودهنگام بیماری پارکینسون مورد استفاده قرار گیرد. این مقاله به بررسی یافته‌های منتشر شده در مجله معتبر *Healthcare in Europe* پرداخته و بر اهمیت تغییرات ساختاری و عروقی شبکیه در شناسایی نشانگرهای زیستی مرتبط با این بیماری عصبی پیشرونده تأکید می‌کند.
بیماری پارکینسون و چالش‌های تشخیصی بیماری پارکینسون به عنوان دومین اختلال عصبی شایع پس از آلزایمر، یک بیماری مزمن و پیشرونده است که سیستم حرکتی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم شایع شامل لرزش اندام‌ها، سفتی عضلانی، کندی حرکات و اختلال در تعادل می‌باشد. روش‌های تشخیصی متداول، شامل معیارهای بالینی و تصویربرداری‌های مغزی مانند MRI و PET اسکن، اغلب هزینه‌بر و زمان‌بر هستند و نیاز به توسعه روش‌های جدید و کم‌هزینه‌تر را بیش از پیش آشکار می‌سازند.
سیستم عصبی شبکیه به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از سیستم عصبی مرکزی، شباهت‌های قابل توجهی با مغز دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که تغییرات پاتولوژیک در مغز بیماران پارکینسونی، بازتاب خود را در ساختار شبکیه نیز نشان می‌دهد. این یافته منجر به این فرضیه شده است که بررسی دقیق شبکیه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سیستم عصبی مرکزی ارائه دهد.
تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری از شبکیه در این پژوهش از دو روش تصویربرداری پیشرفته استفاده شده است:
1. توموگرافی انسجام نوری (OCT): این فناوری با استفاده از امواج نور نزدیک به مادون قرمز، امکان تصویربرداری با وضوح بسیار بالا از لایه‌های مختلف شبکیه را فراهم می‌کند و قادر است کوچک‌ترین تغییرات ساختاری را شناسایی کند.
2. آنژیوگرافی OCT (OCTA): این تکنیک امکان بررسی شبکه عروقی شبکیه را بدون نیاز به تزریق مواد حاجب فراهم می‌آورد و تغییرات در تراکم و الگوی عروق خونی شبکیه را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
یافته‌های کلیدی پژوهش نتایج مطالعات نشان‌دهنده وجود چندین تغییر مشخص در شبکیه بیماران مبتلا به پارکینسون است:
• کاهش قابل توجه ضخامت لایه‌های عصبی شبکیه، به ویژه در لایه گانگلیونی.
• تغییر در الگو و تراکم عروق خونی شبکیه.
• کاهش جریان خون در شبکه مویرگی شبکیه.
• وجود همبستگی معنادار بین شدت بیماری و میزان تغییرات ساختاری مشاهده شده.
این تغییرات حتی در مراحل اولیه بیماری و پیش از ظهور علائم حرکتی قابل تشخیص بوده‌اند.
مزایای تشخیص از طریق شبکیه استفاده از معاینه شبکیه برای تشخیص پارکینسون دارای مزایای متعددی است:
غیرتهاجمی بودن روش.
سرعت بالای انجام معاینه (کمتر از 10 دقیقه).
هزینه کمتر نسبت به روش‌های تصویربرداری مغزی.
امکان تکرارپذیری بالا برای پایش پیشرفت بیماری.
قابلیت استفاده در جمعیت‌های بزرگ برای غربالگری.
محدودیت‌ها و چالش‌های پیش رو
با وجود نتایج امیدوارکننده، این روش هنوز با چالش‌هایی مواجه است:
نیاز به استانداردسازی پروتکل‌های تصویربرداری.
تفاوت‌های فردی در آناتومی شبکیه.
نیاز به مطالعات طولی‌مدت با نمونه‌های بزرگتر.
لزوم توسعه الگوریتم‌های دقیق‌تر برای تفسیر خودکار تصاویر.
آینده تحقیقات در این حوزه
پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که در آینده نزدیک شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه خواهیم بود:
ادغام داده‌های تصویربرداری شبکیه با هوش مصنوعی.
توسعه نرم‌افزارهای تخصصی برای تحلیل کمی تغییرات شبکیه.
امکان استفاده از این روش برای تشخیص افتراقی بیماری‌های عصبی مشابه.
کاربرد بالقوه در ارزیابی پاسخ به درمان و پایش پیشرفت بیماری.
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
یافته‌های این مطالعه گامی مهم در جهت توسعه روش‌های تشخیصی نوین برای بیماری پارکینسون محسوب می‌شود. استفاده از معاینه شبکیه به عنوان یک ابزار تشخیصی می‌تواند به شناسایی زودهنگام این بیماری کمک کند و بهبود کیفیت زندگی بیماران را تسهیل نمایدشاهده منبع اصلی.
مشاهده منبع اصلی
