فناوری CRISPR یک تکنولوژی انقلابی برای ویرایش ژن‌هاست که مشابه یک قیچی مولکولی دقیق عمل می‌کند و قابلیت حذف یا اصلاح بخش‌های خاصی از DNA را دارد. تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این فناوری می‌تواند سلول‌های بنیادی پیر را دوباره جوان کند.
سلول‌های بنیادی به عنوان کارخانه‌های تولید سلول‌های جدید عمل می‌کنند، اما با افزایش سن، این سلول‌ها ضعیف شده و دیگر مانند گذشته فعال نیستند.
دانشمندان با استفاده از CRISPR توانسته‌اند این سلول‌ها را در موش‌های پیر دوباره فعال کنند و به تولید نورون‌های جدید کمک نمایند!
آزمایش بر روی موش‌ها و نتایج خیره‌کننده
محققان دانشگاه استنفورد در سال ۲۰۱۶ بر روی مغز موش‌های پیر مطالعه‌ای انجام دادند و از CRISPR برای غیرفعال کردن ژن‌های خاص استفاده کردند. نتایج به دست آمده عبارتند از:
شناسایی ۲۰ ژن که با غیرفعال کردن آن‌ها، تولید نورون‌های جدید در موش‌های پیر افزایش یافت.
یکی از این ژن‌ها به نام S1c2a4 مسئول انتقال گلوکز (قند) به سلول‌هاست. جالب است که کاهش گلوکز در سلول‌های بنیادی پیر، منجر به جوان‌سازی آن‌ها گردید!
آیا این فناوری برای انسان نیز کاربرد دارد؟
مغز انسان بسیار پیچیده‌تر از مغز موش است، اما سلول‌های بنیادی مشابهی در مغز ما وجود دارند که می‌توانند نقش مهمی در جوان‌سازی مغز و مقابله با بیماری‌هایی نظیر آلزایمر ایفا نمایند.
با این حال، هنوز چالش‌های بزرگی پیش روی ماست:
آیا سلول‌های جدید قادر خواهند بود به درستی در مدارهای عصبی پیچیده مغز انسان جای بگیرند؟
آیا این روش در بلندمدت عوارضی به همراه خواهد داشت؟
پروفسور برونت، یکی از محققان این پروژه، اظهار می‌دارد:
“امید داریم، اما راه طولانی در پیش داریم.”
ارتباط قند و پیری
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد قند می‌تواند روند پیری سلول‌های بنیادی را تسریع کند. در واقع، محدود کردن گلوکز در سلول‌های پیر موجب بهبود عملکرد آن‌ها شده است. شاید این یک دلیل دیگر باشد برای اینکه رژیم غذایی کم‌قند را جدی بگیریم!
آینده CRISPR و درمان پیری
اگرچه این فناوری هنوز در مراحل اولیه قرار دارد، اما می‌تواند روزی به درمان بیماری‌های مرتبط با پیری نظیر زوال عقل کمک کند. البته باید صبور باشیم، زیرا تبدیل این کشف به یک روش درمانی ایمن سال‌ها زمان خواهد برد.
